Bulleh Shah (Syed Abdullah Shah Qadri) ( 1680–1757 )
سِیّد بُلھے شاہ قادِری شطاری قَصوری
اِہناں دا پِنڈ بہاولپور دا اِک پنڈ " اُچ گیلانِیاں " سی۔ پیو دا ناں سخی شاہ محمد درویش سی۔ اُچ توں پہلے اِہ کتھوں آۓ تے کد پیدا ہوۓ تاریخ لکھن والے ایہدے تے اک دوجے نال متفق نہیں۔ بُلھے شاہ دے مُصنف مسٹر آسبورن صاحب ایہناں دی تاریخ پیدائش ١٦٨٠ ء تے تاریخ وفات ١٧٨٥ ء لکھدے ہن، پر ایہناں کول ایس دعوے دا کوئی ثبوت نہیں۔۔ جدوں چھ سال دے سی تے پیو نال ساہیوال دے گاؤں ملک وال وِچ جا آباد ہوئے، کچھ عرصے بعد ہی پانڈو بھٹی گاؤں دا چودھری ایہناں دے پیو نوں اپنے گاؤں پنڈ تلونڈی لے گیا تے ایس گاؤں دِی مسجد وِچ اوہناں درس و تدریس دا کم شروع کر دِتا۔ایہہ گاؤں تحصیل قصور وِچ واقع ہے۔ بلھے شاہ تعلیم دے نال نال ایتھے ڈھور ڈنگر چرن لگ پئے۔ اِک دِن ایہناں دے مویشی زمیندار جیون دے کھیت وِچ گھس گئے کیوں جے اوہ آپ اِک درخت تھلے سو گئے سی، جدوں زمیندار اپنا کھیت اُجڑیادیکھیا ، نالے بلھے شاہ درخت تھلے سُتے پیئے ہن تے اِک سَپ پَھن پھیلائے اوہناں اُتے سایہ کیتا ہویا ہے تاں اوہ ایہناں دے پیو کول گیا تے کہیا کہ مویشیاں میرا کھیت تباہ کر دِتا ہے تے بُلھے شاہ نوں سَپ نے ڈَس لیا ہے تے اوہ درخت تَھلے مَریا ہوا ہے پیا ہے۔ سخی شاہ محمد درویش نے جد ایہ سُنیا تاں فوراً کھیت وَل دوڑے ۔ ایہناں نوں آندا دیکھ کے سَپ اوتھوں نَس گیا تے بلھے شاہ اُٹھ کے بیٹھ گئے، والد اوہناں نوں سمجھایا کہ اسی ایتھے ہُن آئے ہیں کسی زمیندار نال ٹکر نہیں لے سکدےمویشیاں تیری غفلت نال جیون دا کھیت تباہ کر دِتا ہے، تاں بُلھے شاہ آکھیا ” جیون دا کھیت بالکل ٹھیک ہے تسی آپ دیکھ لؤ ” جد سخی شاہ محمد دروش نے دیکھیا تاں کھیت وِچ ہری بھری فصل کھڑی سی، ایہ دیکھ کے جیون تہاڈا معتقد ہو گیا تے ایہہ کھیت تہاڈی نذر کر دِتا تے ایہہ کھیت اَج وی سائیں محمد درویش دے مزار دی ملکیت وِچ ہے۔
بُلھے شاہ ظاہری علم ، مولوی مرتضیٰ کولوں حاصل کیتا ، تے جَد جوانی وِچ قدم رکھیا تاں ﷲ دِی لگن ایسی لگی کہ سب کجھ بُھل گئے ۔ قصور توں لاہور آ گئے تے ایتھے پیر عنایت علی شاہ شطاری قادری دے مُرید ہو گئے جیہناں دِی تعریف اوہ اپنیاں کافیاں وِچ کردے رہے۔١١٤١ ھ وِچ پیر عنایت علی شاہ دِی وفات مگروں بُلھے شاہ ایہناں دِی گدی تے بیٹھے تے وفات تک تصوف و سلوک دا دَرس دیندے رہے اوہناں دا انتقال ١١٧١ ھ وِچ ہویا۔ قصور دے ریلوے سٹیشن توں تقریباً دو فرلانگ دے فاصلے ( کیہیا جاندا ہے کہ اوس ویلے دے مولویاں اوہناں دِی سوچ دِی وجہ نال عام قبرستان وِچ دفن کرن دی اجازت نہیں دِتی) تے ایہناں دا مزار ہے جتھے ہر سال محرم دے مہینے وِچ عرس ہُندا ہے۔
بُلھے شاہ تقریباً ڈیڑھ سو کافیاں، اٹھوارہ، اک بارہ ماہ، سی حرفیاں، چند گنڈھاں تے کجھ دوہے لکھے ہَن۔ ایہناں دیاں کافیاں سب توں پہلے انور علی رہتکی ” قانون عشق ' دے ناں ہیٹھ ١٣٠٩ ھ وِچ شائع کیتیاں۔