بکرمی سمّت (پنجابی کلینڈر، ہندو کلینڈر، نانک شاہی کلینڈر، دیسی مہینے)

 شمسی سال  توں پہلے برصغیر وِچّ  بِکرم تقویم ( بکرم سمّت) رائج سی، ایہہ فلکی سال (Sidereal Year) تے قمری مہینے دا سمّت ہے، قمری مہینے ہون پاروں بِکرم سمّت دے مہینیاں دا حساب اگے پچھے ہوندا رہندا ہے کیوں جے قمری سال دے ٣٥٤ دن ہن، جد کے ایس دے مہینے موسم دے حساب نال معٰنی رکھدےہَن (جُولینی تقویم  یعنی تقویمِ قیصری، جیہڑا کہ جولیئس سیزر نے  46 سال قبل مسیح متعارف کرایا سی تے نظرثانی دے بعد گریگورین کیلنڈر کہلایا وِچ 365 دن 5 گھنٹے 48 منٹ تے 46 سیکنڈ ہَن۔)۔

بِکرمی تقویم ٥٧ قبل مسیح توں شروع ہوندا ہے۔ بِکرم سمّت نوں ہندو کلینڈر وی کہیا جاندا ہے تے ایہہ اج وی شمالی، مشرقی تے گجرات بھارت وِچّ اپنی پرانی شکل وِچّ رائج ہے۔ کِتے ایہہ قمری سال ہے تے چیت مہینے توں شروع ہوندا ہے تے  شمسی سال بیساکھ مہینے  توں تے کِتے کاتک توں۔ ایہہ بکرمی تقویم برصغیر وِچّ  ورتیا جاندا سی، بعد وِچّ اسلامی تے گریگورین وی ورتے جان لگے۔

بِکرمی سمًت ١٩٦١ توں بعد اس دے مہینیاں دے حساب دے اگے پچھے ہون کارن چندرا شمشیر نے جوتشیاں دے مشورے نال تبدیلی کیتی، ہن بکرم سال وِچّ گریگورین تقویم وانگر ٣٦٥ دن ہن (  ایس مشکل نوں دیکھدے ہوئے ، گرونانک دی پیدائش 14 مارچ 1469 عیسوی  توں پنجابی کیلنڈر وی شروع کیتا گیا ہے، تے ایس دے مہینے دے ناں گروگرنتھ صاحب وِچّوں لئے گئے ہن جیہڑے کے کافی حد تک بِکرم تقویم نال ملدے جُلدے ہَن۔ )۔

 پاکستان دے دیہات وِچّ وی بِکرمی تقویم ورتیا جاندا ہے۔ بِکرمی تقویم  چیت دے مہینے وِچّ نویں چَن نکلن تے شروع ہوندا ہے، تے سورج نکلن توں اگلے سورج نکلن تک اِک دن گِنیا جاندا ہے۔ دِن وِچّ اَٹھ پہر ( یعنی ٢٤ گھنٹے) ہوندے ہن۔ ہر پہر تِن گھنٹے دا ہوندا ہے۔

پہلا پہر :  دھمّی ویلا ۔   چھ بجے توں نو بجے تک۔
دوجا پہر :  سویر ویلا ۔ نو بجے توں باراں بجے تک۔
تیجا پہر :  پیشی ویلا ۔ باراں بجے توں تِن بجے تک۔
چوتھا پہر :  دِیگر ویلا ۔ تِن بجے توں چھ بجے تک۔
پنجواں پہر :  نِیماشاں ویلا ۔ چھ بجے توں نو بجے تک۔
چھیواں پہر :   کُفتاں ویلا ۔ نو بجے توں باراں بجے تک۔
ستواں پہر :  اَدھ رات ویلا ۔ باراں بجے توں تِن بجے تک۔
اَٹھواں پہر :  سرگھی ویلا ۔ تِن بجے توں چھ بجے تک۔

جے تُسی عیسوی (گریگورین) کلینڈر توں بِکرمی تقویم ( یا ایس توں اُلٹ) دی تاریخ جاننا چاہندے ہو تے تھلے دِتے طریقے نال  معلوم کر سکدے ہو، ہو سکدا ہے کہ اِک ادھے دن (اگے یا  پچھے) دا فرق ہووے، تسی تھلے دِتے طریقہ نال دیسی تاریخ وِچّوں نفی یا عیسوی تاریخ وِچّ جمع کر لؤ  ( یاد رہووے دیسی سال چیت دے مہینے توں شروع ہوندا ہے۔) :۔

The basic formula of conversion:
Desi Date to English: Subtract - 56 Years - 09 Months - 17 Days
English Date to Desi Date: Add - 56 Years - 09 Months - 17 Days