پنجابی وِچ باہروں آئے الفاظ نوں اپنے اصل ہجیاں نال لکھنا ایس لئی ضروری ہوندا ہے کہ جد کوئی سکالر تحقیق کرے تے اوہ جان سکے کہ ایہہ  لفظ کس زبان وِچوں آیا ہے ( ماسوائے اوہناں لفظاں دے جیہڑے صدیاں پہلے پنجابی وِچ آئے تے اوہناں دِی پہچان وِی گم گئی۔)

جد کسی باہرلی زبان  دے لفظ نوں اوپر دَسے قانون دِی خلاف ورزی کردے ہوئے لکھنا ہووے،  تاں ایہہ گل نہیں بُھلنی چاہیدی کہ پنجابی وِچ کجھ آوازاں موجود نہیں مثلاً  ”ح “ تے ”ع“ دی آواز ، تے ساڈی گل دےثبوت وِچ اسی صرف ایہہ کہنا چاہندے ہاں کہ سِکھاں جیہناں گورمکھی  لِپی پنجابی لئی بنائی اوہناں ”ح ، ع “ لئی کوئی اَکھرنہیں گھڑیا ( ع  دی تھاں الف استعمال کیتا جاندا ہے تے  ح  دی تھاں ہ  استعمال کیتی جاندی ہے)، کیوں جے اوہناں نوں پنجابی لکھن لئی ایہناں اَکھراں  دی  لوڑ نہیں سی، (یاد رہوے اوہناں اپنی لِپی جیویں بولیں دِی بنیاد اُتے گھڑی ہے) اوہ عربی فارسی الفاظ دِی تھاں سنسکرت تے ہندی الفاظ استعمال کردے ہَن۔ سانوں ایہناں اَکھراں دِی لوڑ ہے ،کیوں جے اَسی عربی،  فارسی، تُرکی دے لفظ  استعمال کردے ہاں ۔ایسےلئی مغربی پنجابی واسطے اردو رسم الخط چُنیا گیا  کیوں جے گورمکھی خط ساڈیاں ضرورتاں پوریاں نہیں کردا۔

مثال دے طور تے ( ایہہ لفظ ایس لئی چُنے ہے کیوں جے اسی ایہہ انٹرنٹ اُتے لکھے دیکھے سی) :
حساب ، عربی دا لفظ ہے ایہہ ”سعاب“ کس قانون نال لکھیا جا سکدا ہے، جد پنجابی وِچ  ”ع“ دی آواز ہے ہی نہیں، تے”سعاب “ کس طرحاں بول تے  لکھ سکدے ہو؟  ( گورمکھی وِچ  حساب  نوں    ਹਿਸਾਬ    لکھدے ہن ، ایہدے وِچ ”ع “ نہیں ہے کیوں جے  ”ع، ح“ دی آواز پنجابی وِچ  نہیں ہے) پنجابی تے ایہنوں حساب دِی تھاں تے“ہساب ” بول سکداہے ( ایہہ وی یاد رکھن والی گل ہے کہ شروع وِچ  ”ھ“ نہیں آندی تے نا ہی پنجابی وچ کلی  ”ھ“ بولی تے لکھی جاندی ہے۔کاتب جے کِتے شروع وِچ خوبصورتی لئی لکھدا ہے تاں اوہ اِک الگ گل ہے)۔ ایسی طرحاں ” لکھنا“ (ਲਿਖਣਾ ) نوں ” لخناں“  لکھنا  غلط ہے کیوں جے ”خ“ وی آواز  پنجابی الفاظ دے ذخیرہ وِچ نہیں ہے ایہدی تھاں تے ”کھ“ بولی جاندی ہے۔

پنجابی وچ ”ث، ص“ وِی نہیں ہَن ، ایہدی تھاں س لکھیا جاسکداہے۔ ایہناں توں علاوہ  ”ژ، ض، ظ ، ذ ،ز“ وِی نہیں ہن، ایسے لئی گورمکھی لکھن وِچ جد کوئی عربی فارسی تے تُرکی دا لفظ لکھنا پوے تاں ایہناں دِی تھاں اوہ  ج  تھلے اِک نکتا پا لیندے ہَن۔ جے غور کرو تے ”غ ، ف“ وی پنجابی زبان دے اپنے الفاظ دے ذخیرہ  وِچ نہیں ہَن، گورمکھی والیاں نویں ٹولی بنائی ہے تے گ  دے تھلے نکتا پا کے غ ،  کھ تھلے نکتا پا کے خ، پھ تھلے نکتا پا کے ف  بنائی ہے۔ ق دی تھاں ک، ع دی تھاں الف، تے ط دی تھاں ت استعمال کیتا جاندا ہے۔

اوپر دَسی گل توں ایہہ پتا لگدا ہے کہ پنجابی وِچ  ” ث، ح ، خ ، ذ، ز، ژ، ش، ص، ض، ط ، ظ، ع، غ، ف، ق “ دے علاوہ ھ (ایہہ کلی استعمال نہیں ہوندی) دیاں آوازاں موجود نہیں۔

اُلٹاویں لام  یا  مُوردھنیا لام ( پنجابی دیاں کجھ بولیاں وِچ بولیا جاندا ہے۔) لئی لام (لٜ) تھلے اِک نکتا پاندے ہَن ،  ڑ دے تھلے اِک نکتا پا کے سالشی ڑ (ڑٜ) لکھی جاندی ہے۔ مُوردھنیا م تھلے اِک نکتا پا کے میم (ݦ) لکھیا جاندا ہے، اُلٹاواں  یا  اَڑنُون  لکھدے ہوئے ن وِچ اِک دی تھاں دو نکتے (ڻ ) پائے جاندے ہَن ( کدی غور کرو تاں پتہ لگے گا کہ اسی دَس نکوازاں آوازاں بولدے ہاں)۔ ایہہ نکتا پا کے صرف لفظ دا تلفظ دسیا جاندا ہے جِنج اسی زیر زبر تے پیش پا کے تلفظ دسدے ہاں ، ایسے لئی ایہناں نوں الف بے دی تختی وِچ نہیں لکھیا گیا۔